وزیر شمس الدین جوینی

خواجه شمس‌الدین محمد جوینی مشهور به شمس الدین جوینی از دولتمردان نویسندگان و وزرای بنام اهل سنت ایران در دوره مغول بوده است که در بسط و نشر علم و عمران و آبادی خدمات شایان تحسین انجام داد.

تولد و وفات:

شمس الدین جوینی در قریه آزادوار جوین چشم به جهان گشود. وى از نوادگان عبدالملک جوینى، امام‌الحرمین، بود. شمس الدین در نزدیکی اهر در سال ۶۸۳ هجری قمری به‌فرمان ارغون بقتل رسید.

خصوصیات شمس الدین جوینی:

این وزیر بنام اهل سنت ایران انسانی دانشمند و اهل فرهنگ و دوستدار شعر و  ادب بود

در ابتدای عمر، علوم ادبی را نزد عمادالدین قزوینی، قاضی نخجوان خواند و به عربی و فارسی شعر می‌گفت.

شمس الدین جوینی از بزرگترین وزرا وعمال و کتاب ایرانی است و درعهد خود در کفایت وتدبیر و شوکت وجاه وجلال وثروت نظیر نداشته‌است و به مزید حکمت وتواضع وفضل و دوستی وشعر پروری مشهور است

خدمات اجتماعی شمس الدین جوینی:

وی از سال ۶۶۱ تا ۶۸۳ هجری قمری وزیر هلاکو خان، اباقا و تگودار بود.

جوینی از دوران هولاکو تا روزی که اعدام شد، از قدرت و نفوذ خویش برای بازسازی خرابی‌های به‌جا مانده از یورش هولاکو بهره جست. از اهل علم و ادب پشتیبانی می‌کرد و بسیاری از دانشمندان آثارشان را به نام وی نوشته‌اند

ستایش سعدی شیرازی او او:

سعدی شیرازی او و برادرش عطا ملک جوینی را در چندین قصیده و غزل مدح گفته است.

غزل سعدی درستایش شمس الدین محمد جوینی صاحب دیوان

نظر دریغ مدار از من ای مه منظور…که مه دریغ نمی‌دارد از خلایق نور

به چشم نیک نگه کرده‌ام تو را همه وقت…چرا چو چشم بد افتاده‌ام ز روی تو دور

تو را که درد نبودست جان من همه عمر…چو دردمند بنالد نداریش معذور

تن درست چه داند به خواب نوشین در…که شب چگونه به پایان همی برد رنجور

مرا که سحر سخن در همه جهان رفتست… ز سحر چشم تو بیچاره مانده‌ام مسحور

دو رسته لوءلوء منظوم در دهان داری…عبارت لب شیرین چو لوءلوء منثور