میرزا محمد طارق الغ‌بیگ

میرزا محمد طارق پسر شاهرخ یا میرزا محمد تَراغای بن شاهرخ مشهور اُلُغ‌بیگ از حاکمان بنام اهل سنت ایران و از شاهزادگان تیموری است.

تولد و وفات:

الغ‌بیگ در سال ۷۹۵ هجری قمری در سلطانیه چشم به جهان گشود و در سال ۸۵۳ هجری قمری در شهر سمرقند دار فانی را وداع گفت.

به قدرت رسیدن الغ بیگ:

الغ‌بیگ در سلطانیه در زنجان به دنیا آمد. مادرش گوهرشاد آغا از شاهزادگان ترک بود که بناهایی چون مسجد گوهرشاد را در مشهد ساخت و پدرش شاهرخ، در تحکیم حکومت تیموری و رشد هنر در آن دوران و شکل گرفتن مکتب هرات بسیار مؤثر بود.

محمد طارق پسر شاهرخ تیموری در کودکی به «الغ بیگ» یعنی حاکم بزرگ ملقب شد. وی در حالی که تنها ۱۶ سال داشت از سوی پدرش حاکم سمرقند شد و سلطان ماوراء النهر شد.

الغ بیگ حاکمی دانشمند و ادیب:

این پادشاه اهل سنت ایران فردی ستاره‌شناس، ریاضی‌دان و اهل علم و ادب بود. او در عین اینکه پادشاه بوده، کتابش به نام زیج الغ بیگ از دقیق‌ترین ‌تقویم‌های اسلامی است. و همچنین به افتخار او دهانه الغ بیگ در کره ماه در کنار بزرگترین دانشمندان علم نجوم به نام این پادشاه دانشمند ثبت شده است

او در سمرقند با برادرانش: بایسنقر در هرات و ابراهیم در شیراز، که جملگی هنرمند بودند، درباره شعر فارسی مکاتبه می‌کرد. اشعار نظامی گنجوی را بر اشعار امیر خسرو دهلوی که بایسنقر می‌پسندید، ترجیح می‌داد. او از کودکی به آموختن خوشنویسی پرداخت

الغ بیگ و علم ریاضیات:

الغ‌بیگ در علم ریاضیات نیز مهارت کافی داشت و جدول‌هایی دقیق برای حساب مثلثات و توابع کشیده بود.

ستایش وی توسط دولتشاه سمرقندی:

دولتشاه سمرقندی در تذکره الشعرا خود می‌نویسد: فضلا و حکما متفق اند که به روزگار اسلام بلکه از عهد ذوالقرنین تا این دم پادشاهی به حکمت و علم میرزا الغ بیگ بر مستقر سلطنت قرار نیافته.

دستاوردهای الغ‌بیگ در علم فلک:

الغ‌بیگ در سمرقند رصدخانه عظیم و مجهزی به نام رصدخانه الغ‌بیگ را برپا کرد و همراه با دانشمندان بزرگ آن زمان مانند غیاث‌الدین جمشید کاشانی مشغول رصد و تحقیقات علمی شد و با همکاری آن‌ها زیجی را که شامل دقیق‌ترین جداول ستاره‌شناختی و مثلثاتی آن عصر بود پدید آورد که به زیج سلطانی معروف است. مدرسه‌ای نیز برای آموزش علوم و فنون تأسیس کرد و بهترین استادان را در آن جا به‌کار تدریس گمارد.