مسجد جامع گلپایگان

یکی از بناهای تاریخی اهل سنت و از مساجد ارزشمند شهرستان گلپایگان و استان اصفهان است.

مسجد جامع گلپایگان در سال ۵۰۸ هجری قمری، در دوران حکومت ابوشجاع محمدبن ملکشاه سلجوقی بنا شده‌ است.

با توجه به تاریخ ساخت آن شاید بتوان گفت در معماری ایرانی – اسلامی این مسجد الگویی بوده‌است برای ساخت مسجدهای بزرگ دیگر به ویژه مناطقی که در قلمرو حکومت سلجوقیان بودند.

مسجد جامع گلپایگان به دستور ابونصر ابراهیم بن محمد بن ابراهیم بابا عبدالملک ساخته شده و نام این شخص در ۲ جای مسجد، یکی در کتیبه دور گنبد و دیگری در حاشیه محراب درج شده‌است.

این مسجد را یک معمار قزوینی به نام ابوعمر بن محمد القزوینی ساخته و نام او نیز در بالای محراب در زیر کتیبه دور گنبد، در ۲ سطح نقش بسته‌است.

در کتیبه‌های مسجد جامع گلپایگان که شرح نوشته‌ها به خط کوفی است، نام ابوبکر صدیق، عمر بن خطاب، عثمان بن عفان، علی ابن ابیطالب و طلحه و زبیر و عبدالرحمن بن عوف رضی الله عنهم آمده‌است.

البته بعدها عده‌ای خواسته‌اند در اصل کتیبه دست ببرند و جملاتی را در رد و لعن این یاران بزرگ پیامبر صلی الله علیه وسلم در کنار کتیبه افزوده‌اند و چند جا را خط زده‌اند.

مسجد به طور کامل از آجر ساخته شدهو فقط پی آن از سنگ است.

در برخی قسمت‌ها که بعدها ساخته شده، مسجد دارای کاشیکاری است. مسجد جامع گلپایگان دارای صحن و شبستان وسیع و گنبد بزرگ آجری است.

از خصوصیات مسجد و گنبد آن دارا بودن کتیبه‌های آجری متعدد و تزیینات فراوان دوره سلجوقی است.

صحن مسجد جامع گلپایگان بدون احتساب هشتی‌ها، حجره‌ها و رواق‌ها در حدود ۱۶۰۰متر مربع مساحت دارد و ارتفاع گنبد آن ۲۲متر و ابعاد گنبد از داخل ۱۲ در ۱۲ متر است.

شکارچیان گنج از جمله Lorenz korn و تیم همراهش (که به گلپایگان نیز آمده‌اند)، با شگفتی از کتیبه‌های مسجد جامع گلپایگان یاد کرده‌اند.

مسجد جامع گلپایگان در تاریخ نهم مرداد سال ۱۳۱۲، به شماره ۱۹۱ در فهرست آثار ملی (ایران) ثبت شده‌است.