فردوسی طوسی

ابوالقاسم فردوسی توسی (۳۲۹ – ۴۱۶ هجری قمری)

کُنیهٔ وی «ابوالقاسم»، و تخلص و شهرتش «فردوسی» است، هیچ‌گونه آگاهی قطعی از نام و خانواده‌اش در دست نیست. در منابع گوناگون و در دیباچهٔ برخی نسخه‌های دست‌نویس شاهنامه، نام وی منصور، حسن یا احمد آمده و نام پدرش حسن، احمد یا علی و نام پدربزرگش شَرَفشاه یاد شده‌است.

شاعر حماسه‌سرای ایرانی و سرایندهٔ شاهنامه، حماسهٔ ملی ایران است. فردوسی را بزرگ‌ترین سرایندهٔ پارسی‌گو دانسته‌اند. که از شهرت جهانی برخوردار است. وی را حکیم سخن و حکیم توس گویند.

پژوهشگران سرودن شاهنامه را برپایهٔ شاهنامهٔ ابومنصوری از زمان سی سالگی فردوسی می‌دانند.

تنها سروده‌ای که روشن شده از اوست، خود شاهنامه است.

شاهنامه پرآوازه‌ترین سرودهٔ فردوسی و یکی از بزرگ‌ترین نوشته‌های ادبیات کهن پارسی است. فردوسی شاهنامه را در ۳۸۴ ه‍.ق، سه سال پیش از برتخت‌نشستن محمود، به‌پایان برد و در ۲۵ اسفند ۴۰۰ ه‍.ق برابر با ۸ مارس ۱۰۱۰ م، در هفتاد و یک سالگی، تحریر دوم را به انجام رساند.

سروده‌های دیگری نیز به فردوسی منتسب شده‌اند، که بیشترشان بی‌پایه هستند. نامورترین آن‌ها به صورت مثنوی به نام یوسف و زلیخا است.

فردوسی این شاعر بزرگ اهل‌سنت ایران زمین اشعاری در مدح خلفای راشدین دارد که مزاعم آنهایی که او را شیعه می‌دانند را باطل می‌کند.

او در آغاز شاهنامه چنین سروده است:

چه گفت آن خداوند تنزیل و وحی//خداوند امر و خداوند نهی

که خورشید بعد از رسولان مه//نتابید بر کس ز بوبکر به

عمر کرد اسلام را آشکار//بیاراست گیتی چو باغ بهار

پس از هر دو آن بود عثمان گزین//خداوند شرم و خداوند دین

چهارم علی بود جفت بتول//که او را به خوبی ستاید رسول