علاءالدین اتسز
علاءالدین اتسز قزلارسلان بن محمد از پادشاهان سلسلهی خوارزمی و یکی از حاکمان صاحبنام اهل سنت ایران است.
تولد و وفات:
علاءالدین اتسز در سال ۴۹۲ هجری قمری چشم به جهان گشود و در سال ۵۵۱ هجری قمری در قوجان درگذشت.
شخصیت علاء الدین:
این حاکم اهل سنت ایران مردی با فرهنگ و اهل عرفان و مشوق علم و صنعت و در گسترش آئین اسلام کوشا بود
القاب علاء الدین اتسز:
اتسز علاوه برداشتن القابی مانند علاءالدین، بهاءالدین، ابوالمظفر و حسام امیرالمؤمنین به علت جنگ با ترکان کافر به صفت غازی نیز موصوف بود.
حکومت علاء الدین اتسز:
سلطانی مشهور و سیاستمدار بود. اتسز ۲۹ سال شاه خوارزم بود. تا اواسط حاکمیت، همانند پدرش فرمانبردار سلطان سنجر و مورد لطف او بود و یک بار نیز جان سللطان را از سوء قصد نجات دارد؛ اما ۱۶سال دیگر، حکمرانیاش را به تلاش برای جدایی از سلاجقه و استقلال طلبی گذراند.
اتسز با فتح اراضی و تحت نفوذ درآوردن ترکان آن مناطق، استقلال طلبی خود را نسبت به سلاطین سلجوقی آشکار و نمایان ساخت و به مصادره و توقیف اموال افراد سلطان سنجر در خوارزم پرداخت
توجه علاءالدین اتسز به شعر و ادب :
اتسز به شعر و ادب علاقهمند بود و خود به عربی و فارسی شعر میسرود.
بنابر نوشته جوینی و عوفی، به فارسی شعری سروده ور باعیاتی دارد و به فضیلت مشهور بودهاست.
رشیدالدین به دستور اتسز به تألیف کتاب (حدائق السحر فی دقایق الشعر) پرداخته و نیز ادیب صابر و امیر معزی و خاقانی شروانی او را مدح کردهاند
ستایش اتسز توسط رشید وطواط و ادیب صابر:
رشید وطواط در مدح علاءالدین اتسز گفته است:
ابوالمظفر خورشید خسروان اتسز
که از صواعق خشمش کند کران آتش .
ادیب صابر نیز بیتی در مدح وی دارد، آنجا که میگوید:
خورشید خسروان ملک اتسز که ذات او
در علم چون علی شد و در عقل چون عقیل
محرومیت های سیاسی اهلسنت ایران
پس از پیروزی انقلاب قرار بود رنگ و نژاد و زبان و دین امتیاز نباشند و حکومت اسلامی برخاسته …