عبید زاکانی

نام کامل: خواجه نظام‌الدین عبیدالله زاکانی معروف به عبید زاکانی

یکی از شاعران، نویسندگان و طنزپردازان مشهور اهل سنت ایران در قرن هشتم هجری (۷۰۱-۷۷۲ ه.ق)

در یکی از روستاهای قزوین چشم به جهان گشود. در شهر قزوین به دانش‌اندوزی پرداخت و گفته شده تا آخر عمرش همانجا ماند.

عبید زاکانی صرفنظر از این‌که بوده‌است، همگان نام او را با طنز و هزل عجین و اغلب عامه او را به لطایفش می‌شناسند

در میان تألیفاتش منظومه موش و گربه شهرت بسیار داشته و ریش نامه و صد پند از همه لطیف ترند.

وی با توجه به وضعیت اجتماعی آن روزگار، به طنز روی آورد و نظم و نثر خود را وسیلهٔ حمله به عرفها و عادات نادرست و مفاسد و معایب طبقهٔ مشخصی از اجتماع قرار داد

عبید زاکانی مسلمان و اهل سنت بود و در نعت خلفای راشدین اشعار زیبایی سروده است:

در وصف خلفای راشدین:

خلیفه‌ی اول ابوبکر صدیق:

خوش وقت آن که عاشق صدیق اکبرست//در راه دین موافق صدیق اکبرست

چون آفتاب روشن و چون صبح صادق است//هر کو محب صادق صدیق اکبرست

در معرضی که دم ز صفا و وفا زنند//آن کیست کو مطابق صدیق اکبرست

خلیفه دوم عمر فاروق:

چون بست بهر دین محمد میان عمر//در هم شکست گردن گردن کشان عمر

برباد رفت خرمن کفار خاکسار//چون برکشید خنجر آتش فشان عمر

خورشید دین به اوج کمال آن زمان رسید//کانداخت سایه بر سر اسلامیان عمر

خلیفه سوم عثمان ذی النورین:

خلد برین نشیمن عثمان با حیاست//جنات عدن مسکن عثمان با حیاست

مه پیش خویش خرمنی از نور گرد کرد//تا خوشه چین خرمن عثمان با حیاست

شمعی که روشن است شبستان جان او//نور درون روشن عثمان با حیاست

خلیفه چهارم علی مرتضی:

سلطان اولیا و شه اصفیا علی است//بگزیده محرم حرم کبریا علی است

مشعل فروز شه ره دین ذوالفقار اوست//چابک سوار معرکه ی لافتی علی است

آن کس که علم و حلم و سخا ختم شد بر او//عم زاده ی محمد و شیر خدا علی است

آثار عبید زاکانی:

• دیوان لطایف رساله اخلاق الاشراف؛
• ریش‌نامه
• صد پند
• ترجیع‌بند
• تضمینات و قطعات
• رباعیات
• رساله دلگشا
• منظومه موش و گربه
• منظومه سنگ‌تراش.