سلطان محمود غزنوی

ابوالقاسم محمود بن ندیم  ملقب به سیف‌الدوله، ، غازی و مشهور به سلطان محمود غزنوی از مشهورترین سلاطین اهل سنت ایران قدیم اولین فرمانروای مستقل و بزرگ‌ترین فرد خاندان غزنوی است.

تولد و وفات:

سلطان محمود غزنوی در دهم محرم سال ۳۶۱ هجری قمری در غزنی یا غزنین (واقع در افغانستان کنونی) متولد شد. برخی از منابع محل تولد او را بخارا ذکر کرده‌اند. وی در کودکی حافظ قرآن کریم شد و در عنفوان جوانی توانست در علوم قرآنی و دیگر علوم پایه ای عصر خود به مراتب علمی مهمی دست یابد. و در روز جمعه ۱۷ ربیع‌الثانی سال ۴۲۱ هجری قمری در زادگاهش در اثر بیماری سل درگذشت

اولین سلطان در قلمرو خلافت:

سلطان محمود که اولین فرمانروای مستقل و بزرگ‌ترین فرد خاندان غزنوی است. به جنگاوری و بی‌باکی و کثرت فتوحات و شکوه دربار در تاریخ اسلام، مخصوصاً غزوات او در هند و غنایمی که از آنجا آورده مشهوراست. وی اولین فرمانروا در قلمرو خلافت اسلامی است که به خود عنوان «سلطان» داد.

ویژگی‌های سلطان محمود:

سلطان محمود غزنوی انسانی دیندار، زیرک، ادب دوست و از یاوران مذهب اهل سنت به شمار می‌رود.

او داستان های پر از پند و اندرزی از خود به جای گذاشته است

سلطان محمود و حکومت‌داری:

سلطان محمود در کنار علوم دینی کتاب پندنامه که پدرش سلطان سبکتکین تالیف کرده بود را آموخت. مهمترین عنصری که در این کتاب بارها مورد تایید پدرش قرار گرفته بود سلطنت توام با عدالت، مشاوره و اخلاق بود.

سلطان محمود در دوران شاهزادگی در مناطق “خراسان بزرگ” و “ایران”، تحت عنوان “ملک” حکمروایی کرد. به این ترتیب توانست اصول حکومت داری را به صورتی تجربی بیاموزد.

قلمرو حکومت سلطان محمود:

این سلطان اهل سنت، شهر غزنی را به مرکز امپراتوری خود که شامل قسمتهای از ترکستان شرقی، خراسان بزرگ (بخشهای پهناوری از کشورهای امروزین قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، ایران، افغانستان و پاکستان)، شمال و شمال غربی شبه قاره هند، مکران و کرمان و عراق عجم می‌شد تبدیل نمود.

علم و ادب در زمان سلطان محمود:

دربار سلطان محمود که یکی از بزرگترین و خیره کننده ترین قصرهای سلطنتی جهان بود، همواره میزبان دانشمندان، هنرمندان، حکیمان، ادیبان، عالمان دینی و شعرا بود.

شعرایی چون عنصری بلخی، فرخی سیستانی، عسجدی مروزی، زینتی، منشوری سمرقندی، کسائی مروزی و فردوسی طوسی در زمان او می‌زیستند و به دربار سلطان رفت و امد داشتند. در همین ایام بود که ابوالقاسم فردوسی کتاب شاهنامه را به رشته تحریر درآورد و تقدیم وی کرد.

بزرگ‌ترین پیروزی سلطان محمود در هند:

بزرگترین نبردی که سلطان محمود در آن پیروز شد جنگ سومنات است که در (۴۱۶هجری) بوقوع پیوست، زیرا سلطان محمود شنیده بود که بزرگ‌ترین بت‌خانه‌ها در شهر سومنات است لذا سلطان محمود و سیصد هزار مرد جنگی بر سومنات حمله نمودند. سلطان محمود بتخانه را ویران کرد. در این بتخانه جواهر گرانبها وجود داشت که سلطان محمود همه را به غنیمت گرفته به غزنی آورد.

سلطان محمود پس از مرگش با عناوینی چون “شیر جهان” و “یگانه زمان” معرفی شده است.