خیام نیشابوری

نام: عمر بن ابراهیم خیام نیشابوری

کنیه: ابو الفتح

تخلص شعری: خیام

القاب: حکیم، حجه الحق، الشیخ الامام، سلطان العلماء

سال ۴۴۰ هجری قمری برابر با ۱۰۴۸ میلادی در شهر نیشابور زاده شد

خیام فقه را در میان‌سالی در محضر امام موفق نیشابوری آموخت؛ و همچنین حدیث، تفسیر، فلسفه، حکمت و ستاره‌شناسی را فرا گرفت

عمر خیام، دانشمند فیلسوف، ریاضی‌دان، ستاره‌شناس و رباعی‌سرای ایرانی در دوره سلجوقی است.

گرچه پایگاه علمی خیام برتر از جایگاه ادبی اوست ولی آوازه وی بیشتر با انگیزه نگارش رباعیآتش است که شهرت جهانی دارد

ادوارد فیتزجرالد رباعیات او را به زبان انگلیسی برگردانده است که مایه شهرت بیشتر وی در مغرب زمین شده‌است.

یکی از برجسته‌ترین کارهای وی را می‌توان سرپرستی محاسبات گاه‌شماری ایران در زمان وزارت خواجه نظام‌الملک، دانست

در طول تاریخ اشعار بسیاری به خیام نسبت داده شده تا جایی که صادق هدایت گفته است: هر کس می‌خوارگی کرده‌است و رباعی‌ای گفته‌است از ترس تکفیر آن را به خیام نسبت داده‌است

برخی او را به عنوان یک شاعر حکیم عارف‌منش و بعضی دیگر او را به عنوان یک شاعر بی‌اعتقاد به همه چیز و مادی‌اندیش محض معرفی کرده‌اند

حافظ شیرازی، موریس بوشور، ارمان رنو و آندره ژید از مشاهیری می‌باشند که از خیام تأثیر پذیرفته‌اند

خیام در سال ۵۳۶ هجری قمری در زادگاه خویش نیشابور درگذشت.

از آثار او در ریاضی و جبر و مقابله، رساله فی شرح ما اشکل من مصادرات کتاب اقلیدس، رساله فی الاحتیال لمعرفه مقداری الذهب و الفضه فی جسم مرکب منهما، و لوازم الامکنه و در ادبیات رباعیات را می‌توان نام برد