ادیب صابر

اسم کامل: شرف‌الادباء شهاب‌الدین ادیب صابر بن‌اسماعیل ترمذی مشهور به ادیب صابر (وفات ۵۴۶ هـ.ق)

دانشمند و شاعر بنام فارسی‌گوی سده شش هجری

زاده­ی ترمذ بود و در زمان سلجوقیان می‌زیست

ادیب صابر در ترمذ با ادبیات و شاعری آشنا شده و بدان خو گرفت سپس در جوانی به خراسان رفت و به فراگیری دانش پرداخت. پس از آن او در شهرهایی مانند مرو، بلخ و خوارزم روزگار گذراند

وی همچنین فراگیری ریاضی و فلسفه و مطالعه نظم شاعران عرب، زندگانی و معارف آنها، تاریخ ایرانیان و عرب و شعر شاعران فارسی‌زبان پرداخت

ادیب صابر سر انجام پس از برملا کردن توطئه‌ی اتسز علیه سلطان سنجر به دستور اتسز، در آب جیحون انداخته و غرق شد.

از ویژگی‌های دیوان او سادگی و روان بودن آن است و غزلها و تغزلهای لطیفی دارد.

رشید وطواط شاعر نامی قرن ششم در قصیده‌ای ادیب صابر را مدح کرده است که در ابتدای قصایدش چنین می‌گوید:

صابر، ای طبع تو جهان هنر// وی بتو تازه بوستان هنر

ظاهرت صاحب ردای سداد//باطنت مالک عنان هنر

ادیب صابر مسلمان و اهل سنت بود و در نعت خلفای راشدین اشعار زیبایی از او به جای مانده است

در وصف چهار خلیفه‌ی راشد:

چون ترا دیدند صدق و عدل بوبکر و عمر// مونست علم علی و حلم عثمان آمدند

در وصف خلیفه‌ی اول ابوبکر صدیق یار غار پیامبر:

جمال فضل و تفضّل درو نهاذ خدای// کمال حلم و تحمل بیار غار اندر

همچنین می‌گوید:

اگر با یار خوذ  وقتی بغار اندر شوذ مردی// بقدر ومنزلت هرگز چو یارغار کی باشد؟

در وصف عدالت عمر و علم علی رضی الله عنهما:

عمر کاندر احکام عدل آمذست// هر انگشت از دست او عمّری

قطب علوّ و تاج معالی علی کی یافت// علمی که در جهان ز علی ماند یادگار

فعل و رسم تو ز میراث حسین و حسنند//علم و عدل تو ز آثار علیّ و عمرند

آثار ادیب صابر ترمذی:

از آثار به جای مانده از وی: دیوان شعر ادیب صابر